Trùng mặt trời ký sinh gây bệnh trên các loài cá nước ngọt

Trùng mặt trời ký sinh gây bệnh trên các loài cá nước ngọt 

Giống như nhiều loài ký sinh trùng cá khác, trùng mặt trời (hay còn gọi là trùng bánh xe) là một trong những tác nhân gây bệnh nghiêm trọng nhất cho các loài cá nước ngọt như cá tra, cá rô đồng, điêu hồng, rô phi, tai tượng, he, chép…và cá cảnh, đặc biệt là cá ở giai đoạn nhỏ (cá bột, cá hương và cá giống). Trùng mặt trời thường xuyên xuất hiện quanh năm trên cá sống ngoài môi trường tự nhiên và cá nuôi trong ao ở vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long, chúng sinh sản và lây nhiễm nhanh với cường độ nhiễm rất cao và có thể gây chết 100% cá nhỏ. Chính vì điều này, người nuôi cá cần phải hiểu rõ về đặc điểm sinh học, đặc điểm gây bệnh cũng như tác hại của trùng mặt trời để có biện pháp ngăn chặn và phòng trị bệnh một cách hiệu quả.

Hình thái: Cơ thể của trùng mặt trời có dạng hình chóp, nhìn mặt bên giống như cái chuông, mặt bụng giống cái đĩa, đĩa có chứa 1 vòng răng gồm nhiều răng nhỏ sắp xếp kít nhau. Xung quanh cơ thể có nhiều lông tơ phân bố, lông tơ luôn luôn rung chuyển làm cho cơ thể vận động rất linh hoạt. Lúc vận động trùng quay tròn lật qua lật lại giống như bánh xe nên còn được gọi là trùng bánh xe.

Dấu hiệu bệnh lý: Khi cá mới nhiễm bệnh, lớp nhớt trên thân cá có màu trắng đục (quan sát dấu hiệu ở dưới nước thấy rõ hơn khi bắt cá lên cạn). Da cá chuyển màu xám, cá có cảm giác ngứa ngáy, thường nổi từng đàn lên mặt nước, riêng cá trê giống thường nhô hẳn đầu lên mặt nước và lắc mạnh nên còn được gọi là bệnh “lắc đầu”. Một số con tách đàn bơi xung quanh bờ ao. Khi cá nhiễm bệnh nặng trên mang nhiều nhớt và có màu trắng bạc. Cá bơi lội lung tung không định hướng, cuối cùng cá lật bụng quay mấy vòng, chìm xuống đáy ao và chết.

Chu kỳ phát triển: Trùng sinh sản vô tính bằng cách phân chia cơ thể ra làm 2 phần bằng nhau, trùng sinh sản gần như quanh năm. Đặc biệt chúng sinh sản rất nhanh trong điều kiện thời tiết ấm, nhiệt độ từ 22-28^oC. Ngoài ra, chúng cũng sinh sản trong điều kiện thời tiết lạnh ở 16^oC. Trùng có thể sống tự do trong nước (ngoài ký chủ) khoảng 1-1,5 ngày để tìm ký chủ khác.

Tác hại: Trùng mặt trời Trichodina thuộc nhóm ngoại ký sinh, chúng ký sinh chủ yếu ở da, vây, mang, mũi của cá. Thức ăn của chúng là chất nhớt trên da và mang cá. Trùng ký sinh và di chuyển khắp bề mặt cơ thể làm cá tiết ra nhiều nhớt, tạo ra nhiều vết thương nhỏ li ti trên cơ thể cá. Đây là nguyên nhân làm cho các mầm bệnh khác (virut, vi khuẩn, nấm) dễ dàng tấn công và gây cho cá bệnh nặng hơn. Nếu ký sinh nhiều trên mang, trùng phá hủy các tơ mang làm mang tiết nhiều nhớt, cản trở hoạt động hô hấp của cá. Ngoài ký chủ cá, trùng mặt trời cũng ký sinh và gây chết cho các loài ếch, nhái còn nhỏ và ấu trùng tôm cua.

Trùng mặt trời thường lây nhiễm nặng và gây tác hại lớn cho cá vào mùa mưa, từ tháng 5 đến tháng  8. Đặc biệt trong ao ương nuôi cá ở mật độ dày (mật độ cá càng cao thì khả năng nhiễm bệnh càng cao) và  ở những ao nông, nước dơ bẩn.

Theo Bùi Quang Tề (2008), cường độ nhiễm (CĐN) Trichodina từ 20-30 trùng/thị trường với độ phóng đại 10X (TT10X) đã gây nguy hiểm cho cá. Cá sẽ phát bệnh khi nhiễm 50-100 trùng/TT10X, tỉ lệ cá chết dao động từ 70-100% tùy theo giai đoạn và sức đề kháng của cá. Trường hợp cá bệnh nặng (CĐN 200-250/TT10X – Hình B), trùng bám dầy đặc trên da, vây và mang, tỉ lệ chết có thể đạt 100%.

Theo kết quả nghiên cứu của Nguyễn Thị Thu Hằng & ctv (2005) cho thấy Trichodina thường ký sinh trên cá tra, trê, lóc, tai tượng, rô đồng, điêu hồng, cá cảnh… chúng xuất hiện quanh năm với cường độ nhiễm dao động từ 2-57 trùng/TT 10X, tỉ lệ nhiễm 30-100%, lây nhiễm nhiều nhất là vào mùa mưa. Một số trường hợp trùng ký sinh dầy đặc trên da (CĐN >100 trùng/TT 10X) làm cá giống chết hàng loạt, nhiều hộ ương nuôi cá đã chịu thiệt hại do trùng mặt trời gây ra. Đối với cá lớn (>400g) Trùng mặt trời không làm cá chết nhiều như cá giống, tuy nhiên chúng cũng gây ảnh hưởng đến sức đề kháng của cá và là tác nhân cơ hội cho các mầm bệnh khác tấn công. Kết quả kiểm tra các mẫu cá bệnh do vi khuẩn như bệnh xuất huyết, mủ gan, phù đầu…thường có trùng Trichodina ký sinh.

Hình A: Hình dạng Trichodina (mặt bụng & mặt bên); B&C: Trichodina ký sinh trên da & vây cá (10X); D: Cá bị nhiễm Trichodina (nhớt màu trắng đục trên thân cá)

Phương pháp phòng trị bệnh

Phòng bệnh trong quá trình ương nuôi bằng cách (1) kiểm tra ký sinh trùng trên da, vây, mang cá giống (30 con) trước khi thả nuôi; (2) định kỳ vệ sinh các ao ương nuôi cá; (3) khử trùng nguồn nước khi cấp vào ao; (4) không thả nuôi cá mật độ quá dầy.

Để trị bệnh do trùng mặt trời Trichodina, có thể sử dụng một số hóa chất sau:

Cá giống:

–         KMnO₄ (Loại 1: 1L/2000-2500m³). Hoặc nồng độ 10-20 mg/L tắm trong 15-30 phút.

–         Chlorine 0,5 ppm

–         NaCl 2-3% tắm trong thời gian 5 phút

–         Formol 0,5 – 1 ppm

Cá thịt:

–         BKC (1L/1500m³)

–         CuSO₄: nồng độ 0,3-0,5 ppm

–       Iodine (dạng thành phẩm – sử dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất).

VMCGROUP luôn là nhà cung cấp uy tín, đối tác đáng tin cậy song hành cùng sự thành công của Quý khách! Chúng tôi cam kết chỉ sản xuất và cung cấp sản phẩm đảm bảo chất lượng, nguồn gốc rõ ràng, đẩy đủ kiểm định, an toàn về sức khỏe, được Cục An toàn thực phẩm Bộ y tế cấp phép sử dụng. 

Các sản phẩm quý khách xem chi tiết tại đây

⚜ ☎️ ️Quý khách có nhu cầu vui lòng liên hệ chi nhánh gần nhất của Việt Mỹ dưới đây, trân trọng cảm ơn!
💯 Chúng tôi luôn cam kết 100% về chất lượng, hàng chuẩn

VMCGROUP HÀ NỘI
SỐ 61 NGÕ 381 NGUYỄN KHANG-CẦU GIẤY 
(Thẳng cầu Yên Hòa đi vào 200m). 
Hotline 0947 464 464_ 093 456 8852
Tel 0243.7474 666 | 0243.7472 333 
VMCGROUP THANH HÓA
343 Lê Lai – Tp. Thanh Hóa
Tel 093.224.5500 | 0934.533.885
0237.6767.666 | 0237.666.5656
Số 8 Ngõ 111 Phan Trọng Tuệ – Tel 02436 877 888 
VMCGROUP HẢI PHÒNG
406 Hùng Vương – Tel 093456 8012
VMCGROUP ĐÀ NẴNG
364 Điện Biên Phủ – Tel 0911 670 670
VMCGROUP QUẢNG NGÃI 
51 Chu Văn An – Tel 0989 463 066
VMCGROUP NHA TRANG
364 Điện Biên Phủ – Tel 0905 188 667
VMCGROUP HCM
9 Đường số 5 KDC Him Lam– Tel 0918 113 698
VMCGROUP CẦN THƠ
40M Đường 3A KDC Hưng Phú 1– Tel 0969 239 117